// ogüst kont // [Fr. yaklaşık okunuşu]

Tanım

Auguste Comte (1798-1857), Fransız pozitivist düşünür ve filozoftur. Kendisine bilimsel sosyolojinin kurucusu gözüyle de bakılır. Nitekim sosyoloji ( Fr. sociologie) kelimesini bu alanı ifade edecek şekilde ilk ortaya koyan da kendisi olmuştur. Bir dönem sosyalist düşünür Saint-Simon’un öğrencisi ve görüşlerinin savunucusu olmuşsa da sonradan ayrılmışlardır. Ana eseri altı ciltlik “Cours de philosophie positive”tir (Positif Felsefe Dersleri 1830-42). Comte’un pozitivismine göre, bir olayın “özü”nün ya da “gerçek nedeni”nin ne olduğunu arayıp sormanın anlamı yoktur. Biz ancak bu olayın “art arda geliş” ve “benzerlik” bakımından öteki olaylarla olan ilişkilerinin ne olduğunu sorabiliriz. Benzerlik bakımından kavramlara, ard arda geliş bakımından da fenomenlerin yasalarına varmamız mümkün olur. Fenomenlerin yasalarını öğrenmek ise gelecek olan fenomenleri bildirebilmeye yarar. Comte bu ilkeyi ünlü “savoir pour prévoir”: “bilmek, önceden görebilmek içindir” ifadesinde özetlemiştir.

Comte’un, bilimsel bilginin olduğu kadar insanlığın siyasi, hukuki ve sosyal gelişiminin de izlediği yolu anlatan “Üç Hal Yasası” da düşüncesinin merkezi kamramlarından biridir. Buna göre, insanlık, bilgisinin bugünkü durumuna gelinceye dek, “teolojik” ve “metafizik” dönemlerden geçmiştir. Bugün vardığı son noktada ise “pozitif” dönemi yaşamaktadır. Yine Comte’un soyutluk ve somutluk derecelerine göre yaptığı bilimler sıralaması da ünlüdür. Burada Comte, soyut bilimlerin somut olanların temeli ve ön koşulu olduğunu söyler. En soyut bilim olarak aritmetiği gösterir, en sonda da sosyoloji gelir. Zira sosyolojinin pozitif bir bilim olduğunu düşünür ve bu bilimin kurucusu olarak da kendisini görür. Bir diğer ilginç ayrıntı, psikolojiyi bir bilim olarak görmemesidir. İçe bakışa ve bilinci çözümlemeye dayanan psikolojinin bir bilim olamayacağı görüşündedir. Bilimsel bilginin anlamı, onun amacına uymayan tüm teolojik ve metafizik öğeleri ondan uzaklaştırmaktır.

Ayrıca Bkz.

üç hal yasası
Saint Simon